ESPR
Duurzame producten de norm met de ESPR
Op 18 juli 2024 is de Verordening ecologisch ontwerp voor duurzame producten (ESPR) in werking getreden. De Verordening schetst de kaders waarbinnen eisen voor het ecologisch ontwerp van bepaalde productgroepen kunnen worden gesteld.
In het Ecodesign werkplan, dat op 19 april 2025 wordt gepresenteerd door de Europese Commissie, komt te staan voor welke productgroepen de komende jaren Ecodesign eisen worden opgesteld. Het is al bekend dat de Europese Commissie toewerkt naar Ecodesign eisen voor textiel, staal en ijzer.
Het verschilt per productgroep wanneer de eisen van kracht worden. De Verordening vervangt de Ecodesign richtlijn2009/125/EG, waaronder eisen zijn gesteld aan het ecologisch ontwerp van energie-gerelateerde producten zoals wasmachines en stofzuigers.
Doel van de ESPR
Het doel van de ESPR is dat producten die op de markt komen geschikt zijn voor circulair gebruik. Dit betekent dat producten duurzamer worden en reparatie en recycling makkelijker wordt.
Het wordt verplicht om een digitaal product paspoort beschikbaar te stellen voor productgroepen waarvoor Ecodesign eisen gelden. In dat paspoort moet belangrijke informatie over de milieu-gerelateerde eigenschappen van het product komen te staan. Voor de consument wordt het zo makkelijker om duurzamere keuzes te maken.
Bent u actief in de textielsector en wilt u meer weten over de invoering van de ESPR en de manier waarop u input kunt geven?
Eisen voor ecologisch ontwerp
De Verordening geeft een kader voor het vastleggen van eisen voor ecologisch ontwerp waar producten op de Europese markt aan moeten voldoen. Er kunnen eisen worden opgesteld voor bijna alle soorten producten die in de EU in de handel worden gebracht. Dit op enkele uitzonderingen na zoals: levensmiddelen, diervoeders, geneesmiddelen en motorvoertuigen.
De nieuwe, verschillende soorten eisen worden per productgroep vastgesteld. Er zijn twee typen eisen:
Prestatie eisen, zoals:
- herbruikbaarheid
- repareerbaarheid
- de aanwezigheid van zorgwekkende stoffen die recycling verhinderen
- het gehalte recyclaat
- de milieu-impact (bijvoorbeeld koolstof- en milieuvoetprint)
Informatie eisen (in het Digitaal Product Paspoort) zoals:
- informatie over prestatie-eisen product (bijv. repareerbaarheidsindex)
- informatie over de milieuvoetprint of koolstofvoetprint
- een handleiding voor reparatie
- informatie over verwerking aan einde levensduur
- informatie over het aandeel recyclaat
Daarnaast gelden er horizontale eisen
Dit zijn (informatie- of prestatie)vereisten die voor meerdere productgroepen binnen eenzelfde categorie gelden. Bijvoorbeeld de stand-by stand voor energie-gerelateerde producten.
Ook verplicht de ESPR:
- een digitaal productpaspoort (= gegevensdrager) met informatie over de duurzaamheid en circulariteit van een product.
- een openbaar toegankelijk webportaal dat consumenten in staat stelt gegevens in digitale productpaspoorten op te zoeken en te vergelijken.
- criteria wat betreft ecologisch ontwerp bij inkoopopdrachten door de overheid.
- een verbod op de vernietiging van onverkocht textiel en onverkochte schoenen, dat vanaf 19 juli 2026 geldt voor grote bedrijven.
Wat zijn de stappen voordat de eisen worden vastgesteld?
Een eerste stap is, in opdracht van de Europese Commissie, gezet door het JRC (Joint Research Centre) onderzoeksteam. Er is een voorbereidende studie gedaan om inzicht te krijgen welke producten prioriteit krijgen.
Op 19 april 2025 presenteert de Europese Commissie, voortbouwend op de inzichten op de JRC studie, het Ecodesign werkplan waarin opgenomen wordt voor welke productgroepen de komende jaren Ecodesign eisen worden gesteld. De product prioritering is afhankelijk van bestaan wettelijke EU kaders en verbeterpotentieel milieu-impact door beter design.
In het besluit (5 dec 2023) zijn een aantal productgroepen genoemd voor het werkplan. De Europese Commissie kan hier alleen met een goede onderbouwing van afwijken. De volgende eindproducten worden genoemd:
- textiel
- meubels inclusief matrassen
- banden
- schoonmaakmiddelen
- verf
- smeermiddelen
- chemische stoffen en
- energie-gerelateerde producten.
Ook worden er twee tussenproducten (halffabricaten) genoemd: ijzer en staal, aluminium.
Tijdlijn implementatie ESPR
De Europese Kaderverordening Ecologisch Ontwerp voor Duurzame Producten (ESPR) moet ervoor zorgen dat aan producten in vrijwel alle sectoren, van textiel tot elektronica, circulariteitseisen worden gesteld. Het doel is producten circulair ontwerpen, zodat producten langer meegaan, beter te repareren zijn en meer gerecycled materiaal bevatten. Zo moeten producenten al bij hun ontwerp rekening houden met repareerbaarheid, hergebruik en recycling.
De ESPR is het wetgevend kader op basis waarvan ontwerpeisen kunnen worden gesteld. Er wordt per productgroep bepaald welke ontwerpeisen passend zijn om de milieu-impact van het product te verminderen. Ook wordt het voor productgroepen waarvoor ecodesign-eisen gelden verplicht om een digitaal producten paspoort beschikbaar te stellen. De Europese Commissie bepaalt per productgroep welke productinformatie hierin moet worden opgenomen. Het kan gaan om informatie over herkomst van materialen en informatie over duurzaamheid en circulariteit van een product.
Met dit werkplan presenteert de Europese Commissie voor welke productgroepen de komende jaren ontwerpeisen worden opgesteld. Via het Ecodesign Forum en de Ecodesign expertgroep kunnen geselecteerde stakeholders input leveren.
In de ESPR staat dat de Europese Commissie de volgende productgroepen als prioritair moet beschouwen, tenzij de Commissie hier onderbouwd van afwijkt:
- Textiel, met name kleding en schoeisel
- IJzer en staal
- Aluminium
- Meubels inclusief matrassen
- Banden
- Wasmiddelen
- Verf
- Smeermiddelen
- Chemicaliën
- Energie-gerelateerde producten
- ICT en andere elektronica
Volgens deze nieuwe regels moeten grote bedrijven ieder jaar, in hun financiële rapportage, openbaar maken hoeveel onverkochte consumentenproducten ze hebben vernietigd en de reden hiervoor. Deze rapportageverplichting geldt voor zowel onverkochte voorraden als voor geretourneerde producten.
Nadat alle lidstaten en andere leden van het Ecodesign Forum de kans hebben gekregen om input te geven, werkt de EU aan de definitieve ecodesign-eisen. Als deze eisen zijn aangenomen weet u als producent waar u aan moet voldoen.
Er worden onverkochte producten in de EU vernietigd. Zo verspillen we onnodig grondstoffen en materialen. Deze maatregel verbiedt grote bedrijven om onverkochte kleding, kledingaccessoires en schoenen te vernietigen. De Europese Commissie zal op basis van de informatie over vernietiging van onverkochte producten, die de komende jaren door de geldende informatieverplichting wordt verzameld, overwegen om deze maatregel naar andere productgroepen uit te breiden.
18 maanden na het publiceren van de definitieve ecodesign-eisen gaan deze nieuwe eisen in werking. Vanaf dit moment moet je als producent hieraan voldoen.
Het verbod op vernietiging van onverkochte kleding, kledingaccessoires en schoeisel wordt ook van kracht voor middelgrote bedrijven. De rapportageverplichting over de vernietiging van onverkochte goederen wordt van kracht voor middelgrote bedrijven.
Veelgestelde vragen over de ESPR
Om de duurzaamheid van producten te verbeteren en de druk op natuurlijke hulpbronnen te verminderen, kan de Europese Commissie informatie-eisen en prestatie-eisen stellen. Deze worden vastgesteld op basis van verschillende ‘parameters’, zoals energieverbruik, herbruikbaarheid, vermindering van emissies en nog veel meer. Wilt u de volledige lijst inzien? Ga dan naar:
De Europese Kaderverordening ecodesign voor Duurzame Producten (ESPR) schetst kaders voor het vastleggen van eisen voor ecologisch ontwerp waar producten op de Europese markt aan moeten voldoen. Deze eisen kunnen gesteld worden aan bijna alle producten die in de EU op de markt komen. Het kader geldt niet voor: levensmiddelen, dierenvoeding, geneesmiddelen en motorvoertuigen.
Deze eisen voor ecologisch ontwerp worden per productgroep uitgewerkt. De Europese Commissie werkt als eerste toe naar ecodesigneisen voor de productgroepen textiel en staal en ijzer.
Deze parameters worden gebruikt om specifieke eisen vast te stellen, denk hierbij aan percentages voor gerecycleerde inhoud voor producten of eisen voor de recyclinggraad. Deze specifieke eisen worden door de Europese Commissie per productgroep vastgelegd en worden opgesteld na uitgebreid overleg met het Ecodesign Forum, waarin belanghebbenden zoals experts uit de lidstaten, de industrie, consumentenorganisaties en Ngo’s aanwezig zijn.
Hergebruikte of tweedehands producten vallen niet onder de ESPR-regels, het gaat specifiek over nieuwe producten. Brengt u een gereviseerd product op de markt, dan moet u wel aan deze regels voldoen. Dat komt doordat de ESPR gereviseerde producten (remanufacturing) ziet als nieuwe producten. Dat zit zo: bij revisie halen producenten producten volledig uit elkaar, maken ze schoon en repareren of vervangen onderdelen waar nodig is.
Voor de productgroep verpakkingen worden geen Ecodesign eisen gesteld. Hiervoor is al een aparte verordening (PPWR). Wilt u hier meer over weten? Kijk op de website van de Europese Commissie.
De ESPR moet het voor consumenten makkelijker maken om producten te (laten) repareren. Zo kunnen onder de verordening onder andere repareerbaarheids-eisen worden gesteld aan producten. Zo moeten fabrikanten reserveonderdelen beschikbaar hebben voor een bepaalde tijd. Ook moeten ze informatie aan consumenten leveren hoe ze producten kunnen repareren, welke onderdelen beschikbaar zijn en waar deze te krijgen zijn.
De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) legt verplichtingen op aan grote bedrijven en beursgenoteerde MKB-bedrijven om te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties.
Hoewel ESPR en CSRD aparte doelstellingen hebben zijn er verschillende overeenkomsten te noemen:
- Openbaarmaking van informatie over onverkochte vernietigde producten: in de ESPR moeten producenten ieder jaar, vanaf 19 juli 2025, openbaar maken hoeveel onverkochte consumentenproducten zijn vernietigd. Producenten mogen ervoor kiezen deze informatie ook op de nemen in hun CSRD-rapportage.
- Verbeterde milieuprestatie: Door eisen te stellen aan onder andere duurzaamheid, repareerbaarheid en recycleerbaarheid wil de ESPR milieuprestaties verbeteren. Deze verbeteringen van producten komen ook weer terug in de milieuprestatie van bedrijven die onder de CSRD vallen. Door de invoering van de ESPR, worden de milieuprestaties van bedrijven mogelijk beter. Deze mogelijke verbeteringen kunnen bedrijven ook benadrukken in hun CSRD-rapportage.
Het is de bedoeling dat de EU voor productgroepen die onder allebei de wetgevingen valt, eisen en criteria parallel aan elkaar ontwikkeld worden.
Ecodesign Forum
Een belangrijk platform waar stakeholders input kunnen geven is via het Ecodesign Forum, dit is een expertgroep met experts uit verschillende industrieën en andere belanghebbende partijen. De Europese Commissie raadpleegt het Ecodesign Forum over ecodesigneisen en werkplannen.
Wil je lid worden van dit forum? Via een openbare oproep kunt u zich aanmelden. Houd er rekening mee dat u aan bepaalde voorwaarden moet voldoen.
Vanaf 19 juli 2025 geldt de transparantieverplichting van artikel 24 van de ESPR voor grote ondernemingen en zes jaar vanaf de inwerkingtreding (19 juli 2030) voor middelgrote ondernemingen.
Verbod op vernietigen kleding en schoenen
Het verbod op de vernietiging van onverkochte kleding, kledingaccessoires en schoenen wordt op 19 juli 2026 na de inwerkingtreding van kracht voor grote ondernemingen en vanaf 19 juli 2030 voor middelgrote ondernemingen.
- Een grote onderneming heeft meer dan 250 werknemers en een omzet van meer dan 50 miljoen EUR
- Een middelgrote onderneming heeft tot 250 werknemers, een omzet van maximaal 50 miljoen EUR en een balanstotaal van ten hoogste 43 miljoen EUR;
- Een kleine onderneming heeft tot 50 werknemers en een omzet of een balanstotaal van ten hoogste 10 miljoen EUR;
- Een micro-onderneming heeft tot 10 werknemers en een omzet of een balanstotaal van ten hoogste 2 miljoen EUR.
De Commissie onderzoekt verschillende mogelijkheden om de uitvoering van ESPR voor verschillende stakeholders te ondersteunen - waaronder al bestaande financieringsprogramma's die op ESPR-doelen zijn afgestemd. Daarnaast kunnen programma's zoals Interreg, HorizonEurope en LIFE mogelijkheden en trajecten bieden voor EU-bedrijven die investeren in innovatieve circulaire en duurzame oplossingen voor hun bedrijven.
De ESPR bepaalt dat aanbieders van online marktplaatsen verantwoordelijkheden hebben in het waarborgen van de naleving van de ESPR.
Verantwoordelijkheden van online marktplaatsen
Webshophouders moeten hun online winkel zo ontwerpen dat aanbieders kunnen voldoen aan hun ESPR-verplichtingen.
Webshophouders moeten samenwerken met markttoezichtautoriteiten om illegale inhoud (die niet voldoet aan de ESPR-regels) aan te pakken en te verwijderen.