Zoeken

Circulaire economie in Parkstad Limburg

Stadsregio Parkstad Limburg maakt voor zeven gemeenten – Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum, Voerendaal, Simpelveld en Beekdaelen – regionaal beleid. De regio telt vier stedelijke gemeenten en drie landelijke gemeenten. Ieder met een eigen identiteit en de circulaire thema’s hangen hiermee samen. Met gemeenschappelijke uitdaging als uitgangspunt kijkt de regio hoe ze gezamenlijke impact kunnen maken op circulair gebied. Paul Consten is als programmamedewerker een van de trekkers bij de circulaire opgave van Parkstad Limburg.

Circulaire speerpunten/thema’s:

Circulair bouwen en inkopen.

Een interview:

“Er ligt een grote transformatieopgave in onze regio. We zijn zowel een krimp- als grensregio en staan voor een grote fysieke herstructurering: voor 2030 moeten 8.000 à 9.000 woningen worden gesloopt, meer dan 100.000 vierkante meter retail uit de markt worden genomen en ongeveer 2.000 nieuwe woningen gerealiseerd. Het gaat om flinke aantallen,” vertelt Paul. “Ook is er veel problematiek die invloed heeft op de realisatie van maatschappelijke doelen van de Regio Deal waarmee we de brede welvaart in de regio op minstens het niveau van de provincie Limburg  willen brengen, zoals de bestaande sociaaleconomische achterstanden. Zo staat Heerlen, de grootste stad binnen Parkstad, op de tweede plek van Nederland qua kansarme kinderen.”

Iedere waarde blijft in het gebied

Parkstad Limburg is een unieke regio met een heel eigen problematiek maar zeker ook met kansen. De Regio Deal kunnen ze daarom extra goed gebruiken. “We hadden extra hulp nodig, zowel in aanpak als financiering. Met de Regio Deal tuigden we een programma op met twee grote lijnen: het verbeteren van de sociaal-fysieke leefbaarheid en het versterken van de ruimtelijke en sociaaleconomische structuur. Voordat onze deal werd gehonoreerd waren we al bezig met een pilot in Bleijerheide. Hier vindt een grootschalige gebiedsontwikkeling plaats waar vier grote flats van ieder 100 woningen worden gesloopt. Ook was het circulaire gebiedsontwikkelingsproject SUPERLOCAL al van start met de ambitie om de materialen van vier leegstaande hoogbouwflats te hergebruiken voor de bouw van 130 nieuwe woningen en de inrichting van het openbare gebied. Met het gedachtegoed dat iedere waarde, dus iedere steen of andere grondstof, wordt hergebruikt in hetzelfde gebied. Maar het gaat om meer dan materiaal, er zit ook een sociale waarde in zo’n gebied. Daarom kijken we ook naar de sociale cohesie bij zo’n herstructureringsproject, de sociale impact van de sloop is meestal groot. We proberen deze sociale waarden in stand te houden en de inbreng van de bewoners mee te nemen bij de plannen en de toekomst van hun woonomgeving.”

Circulair gedachtengoed

Door dit grote project was de regio volop bezig met het thema circulair bouwen. Het was destijds te prematuur als thema binnen de Regio Deal. “In het kielzog van grote projecten zoals SUPERLOCAL is circulariteit een interessante koppelkans en daarom keken we of we toch een strategie voor circulaire economie konden optuigen,” vervolgt Paul. “De Regio Deal bood dus kansen om circulariteit breder in beleid te integreren. We zijn in de regio bezig met zulke grote gebiedsopgaven; dan moet je wel kijken om die gebiedsontwikkelingen zo circulair mogelijk te realiseren. Samen met marktpartijen werken we toe naar een uitvoeringsprogramma Circulaire Bouw. Hierin is het bijvoorbeeld belangrijk te inventariseren welke materiaal-, product- en reststromen er zijn. Maar ook wat er lokaal speelt bij de zeven verschillende gemeenten en bij de marktpartijen. Om de transitie naar een circulaire bouweconomie te versnellen is een goede publiek-private samenwerking belangrijk. ”

Zonder circulariteit halen we onze klimaatdoelen niet

Bewustwording, draagvlak creëren en commitment zijn uitdagingen waar Parkstad Limburg mee heeft te kampen. Paul: “Traditionele keuzes zijn vaak goedkoper, dus de vraag wie de circulaire opties gaat betalen komt vaak op tafel. Circulariteit ligt vaak bij een duurzaamheidsambtenaar en die heeft zijn bordje al vol liggen door alle ontwikkelingen binnen de energietransitie. Vaak ontstaat dus het gevoel van ‘circulariteit, dat komt er ook nog eens bij’. Dit terwijl we zonder circulariteit de klimaatdoelstellingen nooit gaan halen! Circulariteit komt er niet bij; het kan als instrument fungeren binnen alle domeinen en biedt kansen voor je lokale economie en sociaaleconomische structuurversterking. Denk aan meer werkgelegenheid, de afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen, gezondere  en duurzamere gebouwen, meer groenvoorziening en de sociale component.”

Samenwerken en kennis delen

“Vanuit Parkstad proberen we veel veel kennissessies, bijeenkomsten en congressen te organiseren om zo de bewustwording te vergroten. Als overheid moet je een actieve rol pakken, anders duurt het te lang. We kijken aan welke knoppen we kunnen draaien en welke handvatten of financiële injecties we kunnen geven. Kennis- en onderwijsinstellingen zijn onmisbaar om circulaire stappen te maken. Om de ideeën wetenschappelijk te toetsen en toegepast onderzoek doen binnen lopende projecten. En je moet de arbeid van de toekomst inrichten en dit vraagt een andere manier van denken. Daarom moeten we veel mensen opleiden, omscholen en kennis borgen. We willen alle betrokken partijen binnen deze transitie met elkaar verbinden. Er is een aantal koplopers in onze regio en hier willen we een kernteam mee starten. Daaronder komen dan werkgroepen te hangen die met verschillende activiteiten aan de slag gaan.”

De projecten

In het project SUPERLOCAL kwam alles en iedereen samen. De samenwerkingen, de financiën, de technieken. “Het is een dynamische omgeving waarin je veel moet schakelen en niet iedere stap is succesvol. Dit gaat alleen goed als je veel commitment hebt bij alle partijen,” licht Paul toe. “Een ander project in de regio is het Green Transformable Building (GTB) Lab, een gebouw dat elk jaar opnieuw wordt getransformeerd, waarbij geen afval ontstaat en er dus geen materialen verloren gaan. Ook hebben we een aantal digitaliseringsprojecten, waaronder Digital DeConstruction, om software te ontwikkelen die helpt in het beheer van gebouwen voor vastgoedeigenaren en corporaties. In deze circulaire transitie willen we de burger graag meenemen en betrekken. Een voorbeeld is het project ’t Heitje in Heerlen: een digitale munt waarmee burgers worden beloond voor het doen van klussen. Zaak is dat we deze klussen zo circulair en duurzaam mogelijk uitvoeren. Met deze munt kunnen zij vervolgens betalen bij Heerlense ondernemers die zich hebben aangesloten bij dit initiatief.”

Contactpersoon: Paul Consten

Delen


“Circulariteit komt er niet bij: het is een instrument binnen alle domeinen.”

Aan de slag met circulaire economie? Dit is het advies van Paul Consten:

  • DOEN! Door te gaan doen, loop je vanzelf tegen allerlei belemmeringen op die je in de toekomst moet gaan tackelen. Op een andere manier kom je er niet achter.
  • Kijk over je regiogrenzen heen: ontwikkelingen in een andere regio kunnen (eventueel in een later stadium) enorm waardevolle lessen zijn. Ook voorkom je dat er ‘dubbel’ werk wordt gedaan of dat het ‘wiel’ opnieuw moet worden uitgevonden.
  • Kijk naar de leefbaarheid van de inwoners: hoe zorg je ervoor dat de uitkomsten van projecten bijdragen aan een veilige en leefbare samenleving.
  • Pak een actieve rol als overheid. Blijf niet te praten over het ‘hoe’, ga aan de slag en durf, zoek bestuurders die hun nek durven uit te steken. We kunnen niet wachten tot alle paden zijn geplaveid.
  • Haak de juiste partijen in een vroeg stadium aan, ga zo snel mogelijk met de keten om tafel.
  • Kijk ook naar kleinere, tastbare projecten die voor impact of een groot bereik kunnen zorgen.