Circulaire economie in Zuid-Hollandse Delta
De eilanden Goeree-Overflakkee, Hoeksche Waard en Voorne-Putten en de provincie Zuid-Holland bundelden in 2019 samen met onderwijs en (agrarische) ondernemers hun krachten in de Regio Deal Zuid-Hollandse Delta. Jacob van Leeuwen, beleidsadviseur Afval en Reiniging bij de gemeente Goeree-Overflakkee, is kwartiermaker duurzaamheid en verantwoordelijk voor de pijler circulariteit.
Circulaire speerpunten/thema’s:
Kringlooplandbouw, gesloten grondstofketens, afvalvermindering, kringloopwinkels + Repair Café, circulair bouwen (Cirkelstad), circulair inkopen.
Een interview:
Elkaar vinden was een van de eerste uitdagingen van de Regio Deal. Soms letterlijk, maar ook het vinden van een gezamenlijke grond. “Waar willen we naartoe en welke strategie is daarvoor nodig? Wat verstaan we onder circulariteit? En welke projecten passen daarbij?”, licht Jacob toe. “De keuze voor de projecten baseerden we vanzelfsprekend op de belangrijkste thema’s binnen onze regio: duurzaamheid, agrifood, landschap & toerisme en onderwijs & arbeidsmarkt. Een van de pluspunten van de Regio Deal vind ik dat we als gemeenten nu samen opereren in plaats van alleen maar individueel. Ook zorgt de deal voor meer structuur, een duidelijk tijdspad en heldere doelstellingen. Je trekt elkaar mee en houdt elkaar enthousiast.”
Projecten in de steigers
“De regio wil binnen een aantal jaar impact zien en resultaten boeken met circulaire initiatieven. Daarom kozen we deels voor projecten die al in de steigers stonden. Uiteraard zijn we nu ook stappen aan het zetten om nieuwe projecten op te tuigen voor de meer langere termijn. We zijn met een redelijk kleine groep en de lijnen zijn kort. Iedere twee maanden vindt er een projectoverleg plaats tussen de deelnemende partijen. Onderwijs en ondernemers zijn onmisbare partners binnen de Regio Deal. De overheid is vooral de aanjager, maar je moet het vanaf de start breder trekken en het bedrijfsleven en scholen aanhaken bij je plannen.”
Grondstoffeninventarisatie
Hergebruiken van grondstoffen is in de regio Zuid-Hollandse Delta het hoofdthema binnen circulaire economie. Een van hun projecten is het circulair maken van bedrijventerreinen. Jacob: “Onze rol is in kaart brengen welke grondstoffen er op dat bedrijventerrein zijn en welke bedrijven hier iets mee kunnen doen. De bedrijven weten van elkaar niet welke reststromen zij afvoeren. Ze zijn zich er niet van bewust dat op datzelfde terrein een bedrijf zit die deze reststromen wellicht kan hergebruiken of recyclen. Tussen verschillende sectoren is dat een nog grotere uitdaging. Je hebt als bedrijf meestal niet veel contact met collega-bedrijven, laat staan met een hele andere branche.
Als gemeente heb je wél dat overkoepelende belang en daarom zit onze focus echt op die verbindingen leggen tussen bedrijven. We lanceerden een digitaal platform zodat bedrijven elkaar kunnen vinden en om de grondstofstromen inzichtelijk te krijgen. Op basis hiervan gaan we op zoek naar circulaire kansen. Dat kan zijn op het aspect reststromen, maar ook op inkoop, deeleconomie of zelfs het bedrijfsmodel. We gaan (groepen van) bedrijven de komende maanden ondersteunen in de eerste stappen naar het verzilveren van een aantal van die kansen. Dit soort zaken komen moeilijk van de grond als je hier als overheid niet een voorzet in geeft. Uiteindelijk moet het gemeengoed worden dat bedrijven nadenken over circulariteit en bijvoorbeeld hun reststromen op dit platform aanbieden, zodat eerst de bedrijven op het bedrijventerrein kijken of ze er iets mee kunnen.”
Practise what you preach
Educatie heeft op meerdere vlakken een belangrijke rol binnen de Regio Deal. “Enerzijds met een technisch, onderwijsprogramma op mbo-scholen om toekomstige generaties op te leiden tot circulaire denkers, “vertelt Jacob. “Anderzijds willen we het goede voorbeeld geven door een inkoopacademie op te richten voor onze gemeenten. Zodat ze onderling hun ervaringen kunnen uitwisselen over hoe je het aanbestedingsproces anders kunt inrichten om het meest duurzame product te kunnen inkopen. Hiermee dagen we de markt ook uit om met goede oplossingen en ideeën te komen. Het integrale karakter hiervan vind ik vooral positief; je pakt het echt samen op.”
De parel in de regio
“We hebben in onze regio een circulair ambachtscentrum opgericht. In het sorteercentrum van de milieustraat kijken ze welke afvalgrondstoffen kunnen worden hergebruikt voor nieuwe producten of materiaal. Ateliers en werkplaatsen kunnen vaak mooie dingen maken van afval. We zijn ook aan het kijken naar een circulaire bouwmarkt. De kracht en de charme van dit project zit in het lokale en kleinschalige karakter. En natuurlijk speelt het sociale element ook een grote rol; mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen hier goed in participeren.”
Contactpersoon: Jacob van Leeuwen
Delen
“We hebben een overkoepelend belang en daarom zit onze focus echt op bedrijven aan elkaar verbinden.”
Aan de slag met circulaire economie? Dit is het advies van Jacob van Leeuwen:
- Ga aan de slag en pak projecten die toepasbaar zijn waar je op korte termijn iets mee kunt bereiken.
- Breng tijdig structuur aan in de subsidiestroom binnen de regio. In ons geval komen de gelden van de Regio Deal binnen bij Goeree-Overflakkee, vervolgens moeten we dit met de juiste juridische grondslag wegzetten naar de andere gemeenten. Dit vraagt om een andere verordening of aanpak die we gewend zijn. Dit verraste ons enigszins en we hebben echt een weg in moeten vinden om dit proces goed te borgen.
- Zorg voor een integrale aanpak en synergie om zowel tijd als kosten te besparen.
- Start pilots in gemeenten en lift mee op elkaars ervaringen. Voorkom dat je als gemeente steeds het wiel opnieuw uitvindt.
- Zorg voor accountability, met of zonder Regio Deal. Anders verzand je binnen je eigen gemeente snel in andere prioriteiten.