Ecodorp Boekel: circulair en CO2-negatief

Ad Vlems is voorzitter van de coöperatie Ecodorp Boekel. Het plan voor een ecodorp begon jaren eerder te leven. Toen zijn zoon 1 jaar oud was. ‘Mijn vrouw en ik wilden hem dezelfde kansen geven als die wij hadden gehad, maar we waren bang dat dit niet meer ging lukken,’ vertelt Vlems. ‘Daarom wilden we duurzamer gaan leven. Ons eigen voedsel verbouwen, zelf energie opwekken en een zo duurzaam mogelijk huis bouwen.’

Ze wilden dit niet alleen doen. Om meer impact te maken en om van elkaars kennis en kunde te kunnen profiteren, besloten Vlems en zijn vrouw om samenwerking te zoeken met anderen. ‘We maakten een website en drie maanden later waren er al 100 mensen die zeiden: zo willen wij ook leven.’

‘Maar we wisten toen nog niet eens hoe onze woningen eruit zouden zien.’

Mee met de stroom

Vlems had bedacht dat het project organisch tot stand moest komen. ‘We zagen onszelf als een boot op een snelstromende rivier. Als we een probleem tegenkwamen, dan gingen we daarmee om als met een steen in de rivier. We wilden met de stroom meebewegen en zo alle stenen voorbij varen.’ Meteen al bij de eerste bijeenkomst stelden drie mensen voor om een groepje op te richten over het Bouwbesluit. Zij verwachtten dat de woningen daar niet aan zouden voldoen. Vlems: ‘Maar we wisten toen nog niet eens hoe onze woningen eruit zouden zien.’ Anderhalf jaar later kwam de coöperatie in contact met het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daaruit volgde het besluit dat Ecodorp Boekel een uitzondering mocht vormen op het Bouwbesluit. ‘Dat is met de stroom meegaan,’ lacht Vlems.

Circulair

De woningen zijn zoveel mogelijk met circulair materiaal gebouwd. De fundering is van glasschuim, een afvalproduct. Daar bovenop is beton gestort zonder cement, een primeur in Nederland. Zo komt vijf keer zo weinig CO2 vrij als normaal en het is 100% van afval gemaakt. Daarboven is alles van organisch materiaal, zoals hout en kalkhennep. En wat mobiliteit betreft: buren delen een aantal bakfietsen en per vijf gezinnen is er een deelauto.

Minder drinkwater

Het regenwater wordt opgevangen in negen tanks van elk 1000 liter. Bewoners gebruiken dit voor de wc’s, voor wasmachines en tuintjes. Zo gebruiken ze de helft minder drinkwater. ‘Bovendien gaan wasmachines veel langer mee, omdat er geen kalk in regenwater zit. En je hebt veel minder wasmiddel nodig,’ vertelt Vlems. Ze werkten samen met het waterbedrijf en het Waterschap. Afvalwater komt eerst in een sceptic tank onder de grond terecht. Daar gaat het door riet- en wilgenfilters en infiltreert het in de bodem. Het Waterschap gaf er zelfs een stimuleringsbijdrage van € 10.000 voor, omdat het ecodorp zo bewust met afvalwater omging.

Medewerking gemeente

De gemeente werkte op dit vlak ook mee. ‘Wij bouwen bijvoorbeeld minder dan 40 meter van het riool. In landelijke wetgeving moet je dan verplicht daarop aangesloten zijn. Maar onze gemeente zei: wij zijn de primaire overheid en wij vinden dat niet nodig. Dan moet je als gemeente sterk in je schoenen staan’ vindt Vlems. Het gebruik van kalkhennep als bouwmateriaal is bijvoorbeeld ook nog niet vanzelfsprekend, omdat het niet gecertificeerd is. De gemeente Boekel stond het toe, maar dat is niet overal zo. Vlems: ‘In onze woningen zit meer CO2 opgeslagen dan er nodig was om ze te bouwen. Dus ik zou de Nederlandse overheid juist adviseren om alle nieuwe woningen biobased te bouwen.’

Sowieso hoopt Vlems dat anderen gaan profiteren van het pionierswerk van Ecodorp Boekel. ‘Wij zijn sinds het eerste idee 13 jaar verder. Als mensen op basis van onze ervaring en kennis voortbouwen, dan kunnen zij het veel sneller.’