Langetermijnstrategie en operationele aanpak voor circulair gedrag
Datum van publicatie: 19 maart 2024
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft onderzocht hoe vaak mensen al circulair gedrag laten zien zoals spullen verkopen, tweedehands kopen, repareren of recyclen. Vervolgens is gekeken of deze gedragingen aan elkaar gerelateerd zijn en of er sprake is van een circulaire mindset. De resultaten zijn terug te vinden in deze rapportage. De inzichten zijn onder andere gebruikt in de ontwikkeling van de ‘Zet ook de knop om’-campagne.
Verder naar:
Lees het volledige rapport
Selectie van de belangrijkste inzichten uit het rapport
Welk gedrag wil je bij de doelgroep veranderen?
Het project had als doel om inzicht te krijgen in de gedragsmatige aspecten van een circulaire economie. Specifiek richtte het onderzoek zich op het identificeren van de relatie tussen circulaire gedragingen, de onderliggende mindset en de invloed van gedragsfactoren en achtergrondkenmerken.
Daarnaast streefde het naar een hiërarchische rangschikking van circulaire gedragingen, met als doel om prioriteiten te stellen bij het stimuleren van gedrag dat de transitie naar een circulaire economie bevordert. Dit moet bijdragen aan het gericht inzetten van maatregelen, passend bij de gedragsstrategie Burgers en Circulaire Economie.
Welke factoren beïnvloeden dit gedrag?
Positieve invloed op algemeen circulair gedrag:
- Inkomensniveau:
Respondenten met een inkomen onder modaal scoren hoger op circulair gedrag dan respondenten met een modaal inkomen. - Waarden:
- Altruïstische waarden: Respondenten die sterk waarde hechten aan het helpen van anderen, scoren hoger op circulair gedrag.
- Biosferische waarden: Mensen die zich sterk richten op het welzijn van de natuur en de planeet vertonen meer circulair gedrag.
- Egocentrische waarden: Respondenten die waarde hechten aan persoonlijke voordelen, zoals kostenbesparing, laten ook meer circulair gedrag zien.
- Zelf-identiteit:
Respondenten die zichzelf als milieubewust beschouwen, scoren significant hoger op circulair gedrag.
Negatieve invloed op algemeen circulair gedrag:
- Leeftijd:
Oudere respondenten scoren lager op circulair gedrag dan jongeren. - Waarden – Hedonistische waarden:
Respondenten die sterk waarde hechten aan plezier en luxe, scoren lager op circulair gedrag.
Voor de sub-gedragingen zijn de psychologische landschappen apart in kaart gebracht (refurbished kopen, tweedehands kopen, laten repareren, minder kopen en duurzaam kopen). Deze zijn te vinden in het rapport.
Welke maatregelen kunnen het gedrag veranderen?
1. Zet in op het type circulair gedrag
(en minder op een specifieke productgroep) > er is een ‘mindset’ voor levensduurverlenging: refurbished spullen kopen, tweedehands spullen (ver)kopen, spullen weggeven voor hergebruik en spullen laten repareren (niet voor consuminderen en recyclen).
2. Kies gedragingen bewust.
Ga met name voor gedrag met een gemiddelde drempel zoals laten repareren en tweedehands verkopen.
3. Sluit aan bij de belevingswereld van de doelgroep.
Focus op het stimuleren van tastbare concepten, zoals levensduurverlenging. Zie af van het inspelen op grote, complexe concepten zoals circulariteit. Momenteel ontbreekt er een overkoepelende 'circulaire mindset' voor de verschillende gedragingen en productgroepen. In plaats van te streven naar het stimuleren van gedrag onder de algemene noemer van circulariteit, is het kansrijker te richten op specifieker gedragscategorieën.
4. Focus op de welwillende meerderheid.
De meerderheid van de respondenten staat positief tegenover gedragingen die de levensduur van spullen verlengen. Maak het voor de doelgroep makkelijker om gedragingen die passen bij levensduurverlenging uit te voeren. Stimuleer verkoop van tweedehands spullen in ‘normale’ winkels. Stimuleer het repareren van spullen door winkels een reparatieshop te laten opzetten. Stimuleer het (ver)koop van refurbished spullen op ‘normale’ websites.
5. Zet in op de drijfveren achter de mindset.
Gedragsfactoren die consistent sterk samenhangen met de onderliggende mindset zijn duurzame zelfidentiteit, attitude, bewustzijn en waarden. Deze zijn kansrijk om op in te zetten bij overkoepelende campagnes. Het stimuleren van deze gedragsfactoren beïnvloedt de gedragingen op de gedragsladder.
De belangrijkste vervolgstappen
Inzicht in gedragspatronen:
Het onderzoek bevestigt dat circulaire gedragingen sterk afhankelijk zijn van de drempels die mensen ervaren. Gedragingen zoals repareren en tweedehands verkopen hebben een ‘gemiddelde’ drempel en blijken de meest kansrijke focusgebieden om brede gedragsverandering te realiseren.
Levensduurverlenging centraal:
Gedragingen die bijdragen aan het verlengen van de levensduur van producten, zoals repareren en weggeven passen het best bij elkaar. En kunnen dus in interventies en campagnes goed gecombineerd worden.
Vervolgstappen: het verder uitwerken van het concept levensduurverlenging op basis van kwalitatief onderzoek.