Verminderen van de koopprikkel bij consumenten
Datum van publicatie: december 2024
Deze rapportage onderzoekt de gedragsimpact van maatregelen gericht op het verminderen van de koopprikkel. Zeven specifieke beleidsmaatregelen (o.a. verbod op fossiele reclame) zijn geanalyseerd aan de hand van inzichten uit literatuur en expert opinion. De verwachte impact op consumentengedrag, het bereik en het draagvlak zijn in kaart gebracht. Aanbevolen wordt te starten met individuele maatregelen zoals het inperken van gratis retourneren of een fossiel reclameverbod, omdat deze kunnen rekenen op breed draagvlak, groot bereik en de meeste gedragsimpact. Het implementeren van de maatregelen moet gepaard gaan met duidelijke communicatie en monitoring. Dit rapport helpt ministeries, gemeenten en bedrijven bij het ontwikkelen van effectief circulair beleid
Verder naar:
Lees het volledige rapport
Selectie van de belangrijkste inzichten uit het rapport
Welk gedrag wil je bij de doelgroep veranderen?
In onze koopomgeving bestaan veel prikkels die overconsumptie van spullen in de hand werken. Denk hierbij aan ‘fast consumptie’ van meubels, kleding, elektronische en elektrische apparaten. Er zijn tal van maatregelen denkbaar om deze koopprikkel in te perken. Het doel van dit onderzoek is om in kaart te brengen wat de mogelijke gedragseffecten van zulke maatregelen zouden zijn.
Welke maatregelen kunnen het gedrag veranderen?
De volgende maatregelen zijn onderzocht:
- Verbod op reclame voor fast consumptiegoederen
- Maximaal twee sale-periodes per jaar
- Beperking tot vier collecties per jaar
- Verbod op gratis retourneren
- Verbod op gratis verzenden
- Verbod op gebruik van dark patterns als verleidingsprikkel
- Strengere regels voor achteraf betalen
Wat zijn de belangrijkste effecten of resultaten?
De voorgestelde maatregelen kunnen bijdragen aan het verminderen van overmatige consumptie, met variërende gedragsimpact, bereik en draagvlak. Zo heeft een verbod op gratis verzenden een hoge impact, terwijl het beperken tot vier collecties een lagere impact heeft. Het bereik verschilt eveneens: een reclameverbod heeft een breed bereik, terwijl een verbod op achteraf betalen (BNPL) beperkter is. Draagvlak varieert, met brede steun voor het beperken van collecties, maar minder voor beperkingen op sale-periodes. Een verkeerde combinatie van maatregelen kan leiden tot weerstand bij consumenten en bedrijven. Daarom wordt een gefaseerde aanpak aanbevolen, rekening houdend met impact, draagvlak en samenhang.
Aanbevelingen:
- Begin met individuele maatregelen, zoals een verbod op reclame voor fast consumptiegoederen en gratis retourneren, vanwege hun hoge effectiviteit en draagvlak.
- Communiceer maatregelen zorgvuldig om draagvlak te vergroten.
Monitor effecten van bestaande en nieuwe regelgeving om beleid verder te optimaliseren.