Gemeente Leiden

Voor welke uitdaging stonden jullie?

Esther: ‘Door zelf het goede voorbeeld te geven, willen we de stad inspireren om ook circulaire keuzes te maken. In 2023 wilden we op onze gemeentelijke kantoren daarom volledig overstappen op herbruikbare bekers voor warme dranken. We wisten ook al welke bekers we wilden gaan gebruiken: gezandstraalde mokken van het Leidse Circulair Warenhuis, omdat dat de duurzaamste optie is. Overgebleven mokken van de lokale kringloop vormen de basis. Na behandeling met een zandstraal krijgen ze een nieuw, minimalistisch uiterlijk. Zo vormen de verschillende mokken toch een eenheid en is de circulaire mok een feit.’

‘Maar toen begon de uitdaging pas. Op onze kantoorlocaties gebruiken we zo’n 100.000 wegwerpbekers per maand; hoeveel stenen mokken zouden we dan precies nodig hebben? Wat is de productiecapaciteit van het Circulair Warenhuis, dat de mokken maakt en levert? Hoe gaan we om met het extra afwaswerk en de extra handelingen voor de cateringmedewerkers? Er is maar één vaatwasfaciliteit op ons grootste kantoor, is dat voldoende? En dan was er nog het contract met de leverancier van de warme dranken-automaat. Binnen dat contract betalen we per “tik”; de kosten van de beker zijn daarbij inbegrepen. Maar wat als we die bekers niet meer afnemen?’

Hoe maakten jullie de omslag en waarom werkte het?

Willem: ‘We zijn het nieuwe concept eerst op kleine schaal gaan testen, op een van de kleinere kantoorlocaties. Dat beviel goed! Toen hebben we besloten: we gaan hiermee ook op onze andere kantoren aan de slag. Het was even zoeken naar de hoeveelheid bekers die we moesten inkopen. Daarom hebben we geteld hoeveel mensen er – gemiddeld – op elke locatie aanwezig zijn. Zo kwamen we op 2.500 bekers uit: 650 voor op het stadskantoor, waar 400 mensen werken. De rest gaat naar de overige 6 locaties. De aantallen blijven we monitoren.’

‘Half juni zijn we op het stadskantoor officieel gestart met de nieuwe mokken. Natuurlijk zijn er wat aanloopproblemen, met name op het gebied van gedragsverandering: de gebruikte bekers moeten ook weer worden ingeleverd. Maar over het algemeen gaat het heel goed. Collega’s zijn enthousiast en vinden soms zelfs dat de koffie nu beter smaakt. Ook de video die we maakten, valt in de smaak. Daarin leggen we uit wat het duurzame, lokale verhaal achter de mokken is. We hebben goed nagedacht over de manier waarop we dit vertellen. Waarom maken we deze omslag? En wat vragen we van medewerkers? Door iedereen goed te informeren verwachten we zoveel mogelijk mensen mee te krijgen.’

‘Ook voor de cateringmedewerkers is het zeker even wennen. Ons stadskantoor is een groot pand met vier etages en per etage zijn er diverse pantry’s. Op al die plekken moeten mokken staan. Dat is best een logistieke puzzel en we zien dat het team er helemaal voor gaat! En wat je misschien niet zou verwachten – het lijkt immers extra werk om de mokken op te halen, af te wassen en weer terug te zetten: we hebben beperkte extra inzet nodig in deze fase.’

“Ons stadskantoor is een groot pand met vier etages en per etage zijn er diverse pantry’s. Op al die plekken moeten mokken staan. Dat is best een logistieke puzzel en we zien dat het team er helemaal voor gaat!”

Wat is de volgende stap?

Esther: ‘We willen zo snel mogelijk – dit jaar – al onze overige kantoren voorzien van deze circulaire mok. Daarnaast enthousiasmeren we bedrijven, horeca, sportclubs en studentenverenigingen om ook over te stappen op herbruikbare bekers. We hebben bijvoorbeeld de Leidse beker geïntroduceerd: een statiegeldsysteem voor koffie to-go in de Leidse horeca.’

‘Ook zien we dat onze overstap op herbruikbare bekers andere initiatieven losmaakt. We zijn bijvoorbeeld aan het kijken naar circulaire dienbladen voor bij de koffieautomaat. Kunnen we die misschien laten maken van afgedankte materialen? Daar valt vast iets circulairs op te verzinnen.’