Hoeveel recyclaat is haalbaar voor de Nederlandse textielmarkt?

De ambitie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) zoals beschreven in het nieuwe Beleidsprogramma circulair textiel 2025 – 2030 is een volledig circulaire textielketen in 2050. Recycling van textiel zou daar een flinke bijdrage aan kunnen leveren. Een onderzoek naar de hoeveelheid textielvezels die momenteel vezel-tot-vezel gerecycled kunnen worden, biedt inzicht in hoeveel vezels er theoretisch beschikbaar zijn. Daarnaast is gekeken naar de huidige vraag naar textiel in Nederland. De resultaten van dit onderzoek staan in het rapport Potentieel beschikbaar recyclaat uit post-consumer textiel. Hieronder geven we dat resultaat op de hoofdlijnen weer.

Closing the loop

Vertrekpunt van het onderzoek is de hoeveelheid textiel die jaarlijks op de markt wordt gebracht en vrijkomt na afdanking. Een deel daarvan verdwijnt in het restafval en een deel wordt gescheiden ingezameld. Bij die gescheiden inzameling wordt textiel gesorteerd op herdraagbaarheid of herbruikbaarheid. Het deel dat niet geschikt is voor deze doeleinden is volgens de R-ladder potentieel beschikbaar voor recycling. De praktijk leert dat door belemmerende factoren nog een deel afvalt. De vraag is nu: Hoeveel textiel blijft er daadwerkelijk over voor recycling en hoeveel procent daarvan betreft vezel-tot-vezel recyclaat? Door die hoeveelheid af te zetten tegen de jaarlijkse behoefte aan textiel kunnen we vaststellen in hoeverre de textielkringloop gesloten kan worden met gerecycled materiaal.

Concrete cijfers

Om een indruk te krijgen van het aantal kilo’s textiel dat in een jaar in Nederland op de markt komt, en wat er uiteindelijk geschikt is voor recycling, gebruikt CE Delft cijfers uit de Monitoring beleidsprogramma circulair textiel peiljaar 2018. In dat jaar kwam er in totaal 341 kton textiel op de markt. Daarvan kwam 214 kton terecht in het restafval (en dus in de verbrandingsoven) en 127 kton werd gescheiden ingezameld. Volgens een ander onderzoek is een behoorlijk deel van dat restafval (ongeveer 55 procent) in potentie nog geschikt voor hergebruik of recycling.

Belemmerende factoren

De 127 kton textiel die we wel gescheiden inleveren wordt gesorteerd. Het deel dat daarvan uiteindelijk beschikbaar komt voor de recyclebranche wordt bepaald door een aantal factoren:

• Een deel van het gescheiden textiel komt weer op de markt voor hergebruik. Dit deel groeit door aanbieders als Vinted en Marktplaats. En hoe meer textiel beschikbaar is voor hergebruik, hoe minder er beschikbaar komt om te recyclen. Want textiel dat wordt hergebruikt komt niet beschikbaar voor recycling.
• Een deel van het ingezamelde textiel bevat niet-verwijderbare verstoringselementen (glitters, pailletten, zware coatings etc.) waardoor het niet gerecycled kan worden.
• Een deel van het ingezamelde textiel is niet geschikt voor recycling omdat het te vies is. Zo verdwijnen er regelmatig afvalzakken in textielcontainers.
• Ook het achterblijven van technische ontwikkelingen in de recyclebranche (capaciteit) of beleid hebben invloed op het aandeel geschikt recyclaat.

Drie theoretische scenario’s

Deze factoren in ogenschouw nemende, blijft de vraag met hoeveel vezel-tot-vezelrecyclaat de textielbehoefte van Nederland kan worden aangevuld. Om hier antwoord op te kunnen geven, onderzocht het onderzoeksteam drie scenario’s: een conservatief, een basis- en een optimistisch scenario. Voor elk van deze scenario’s zijn op basis van aannames bepaalde uitgangsposities geformuleerd. Aan de hand van die posities werd vervolgens berekend welk aandeel recyclaat in textiel theoretisch maximaal realiseerbaar zou kunnen zijn.

Die scenario’s voor mogelijk beschikbaar vezel-tot-vezelrecyclaat lopen uiteen van 15 procent (in het conservatieve scenario) tot 46 procent (in het optimistische scenario). Het basisscenario komt uit op 19 procent.

De situatie in Nederland

Het basisscenario zit ertussenin en representeert, wat CE Delft betreft, de meest realistische keuze gezien de (beleidsmatige en technologische) ontwikkelingen. Daarin wordt aangenomen dat van gescheiden materiaal 25 procent herdraagbaar is en 75 procent in potentie geschikt voor recycling. Maar door belemmerende factoren, zoals niet-verwijderbare en niet recyclebare verstoringselementen of beperkte recyclingcapaciteit, is er voor onze vraag naar textiel slechts 19 procent vezel-tot-vezel recyclaat beschikbaar.

Mogelijke oplossingen

Als we de situatie in Nederland zodanig kunnen aanpassen dat het optimistische scenario wordt gevolgd (0 procent herdraagbaar textiel, al het textiel in het restafval is potentieel beschikbaar voor recycling), dan zouden we nog steeds niet meer dan 46 procent van de benodigde grondstoffen met recyclaat kunnen invullen. Waarmee we kunnen stellen dat er ruimte is voor groei. Hiervoor deelt het rapport ook mogelijke oplossingen:

• Ontwikkel betere sorteermethoden specifiek voor recycling.
• Houd bij het ontwerp rekening met verstoringselementen (pailletten, glitters, coating etc.) door ze niet aan te brengen of verwijderbaar te maken (design for recyling).
• Stel in Nederland alvast een bepaald percentage recyclaat in textiel verplicht zodat de vraag toeneemt en het aanbod wordt gestimuleerd (Europese wetgeving doet dit pas vanaf 2027).
• Maak primaire vezels duurder dan gerecyclede vezels.
• Beperk het aandeel elastaan in katoen om het materiaal recyclebaar te houden.
• Creëer meer massa door beter en meer in te zamelen. Het huidige restmateriaal (45 procent) bevat nu nog een groot deel potentieel textiel voor hergebruik of recycling. Probeer hier meer zicht op te krijgen.
• Ontwikkel betere recyclingtechnieken en maak werk van opschaling.

Aan welke knoppen we in de toekomst kunnen gaan draaien om de percentages recyclaat te laten groeien, moet vervolgonderzoek uitwijzen.

Benieuwd naar het hele rapport? Lees het hier.