Recycling

Ooit komt er een moment dat een geliefde broek, shirt of sjaal niet meer draagbaar is. Binnen een circulaire textielketen is weggooien geen optie. Door recycling kan het materiaal van zo’n broek, shirt of sjaal transformeren tot vezels en garens voor nieuw textiel, of, als de kwaliteit dat niet toelaat, als grondstof voor een andere productketen. Helaas wordt er nog maar weinig afgedankt textiel gerecycled. En daarmee liggen er uitdagingen om recycling of het gebruik van gerecycled materiaal te stimuleren. Om dat proces een handje te helpen, steunen het ministerie van IenW en Rijkswaterstaat al geruime tijd diverse pilots en demonstratieprojecten die innovatie in hergebruik van textielvezels bevorderen.

Hoe het werkt

Bij gerecycled materiaal wordt een textielproduct teruggebracht tot vezels of tot bouwstenen daarvan. Van die vezels worden vervolgens garens gemaakt voor nieuwe textielproducten. Of ze worden geschikt gemaakt voor andere producten, zoals isolatiemateriaal of composiet. Grofweg zijn er twee manieren om die textielvezels uit textiel te genereren: met mechanische of chemische recycling. Bij mechanische recycling wordt het textiel met veel kracht uit elkaar getrokken tot vezels – dit noemen we ook wel vervezeling. Bij chemische recycling wordt het textiel als het ware opgelost tot bouwstenen voor nieuwe vezels. Voor meer informatie zie dit cascaderingsschema van DCTV.

Recycling van katoen

Natuurlijke materialen, zoals katoen, kunnen alleen met mechanische recycling weer tot natuurlijke vezels worden verwerkt. Een voorbeeld van een initiatief waar mechanische recycling centraal staat, is de Denim Deal. Chemische recycling van katoen is wel mogelijk, maar heeft een kunstmatige vezel (viscose) tot gevolg. Hogeschool Saxion voor beroepsonderwijs ontwikkelde zo’n chemisch recycleproces voor katoenafval. Een eerste fabriek voor de verwerking is in aanbouw.

Recycling van polyester

Polyester is een synthetische vezel, waarmee chemische recycling voor de hand ligt. In Nederland werken diverse recyclebedrijven aan veelbelovende technologieën voor zo’n chemisch recycleproces. Ook zijn er al bedrijven in de textielsector die dat gerecycled polyester willen toepassen. Zo bracht Dutch Circular Textile Valley (DCTV) al stakeholders bijeen om opschaling van deze recycle-technologieën te stimuleren.

Een ander initiatief – het project Worn to reborn - richt zich op het gebruik van gerecycled PET uit textiel in de sport- en outdoorsector. Uitgangspunt is ook hier het recyclaat, maar Worn to reborn besteedt ook aandacht aan design, inzameling en communicatie. Initiatiefnemers zijn drie grote retailers - Bever, Bergfreunde en Unterwegs. In 2021 voegden zich meer merken en leveranciers bij dit project. In 2023 wordt duidelijk of dit initiatief kan worden opgeschaald.

Inzamelen en sorteren

Voor de verdere ontwikkeling van recycletechnieken speelt de kwaliteit van het afgedankte textiel ook een belangrijke factor (de samenstelling van het materiaal). Zo is een mix van materialen moeilijker te verwerken dan een monostroom. Denk bijvoorbeeld aan ‘vervuiling’ door knopen, ritsen en prints. De samenstelling van zo’n stroom is deels afhankelijk van ontwerp en deels van goed inzamel- en sorteerwerk. Om dat inzamelen beter te laten verlopen, startte het programma VANG Huishoudelijk Afval in 2019 een Aanvalsplan voor Kwaliteit en Inzameling, waarin de ketenpartijen samenwerken met gemeenten. Op basis van de ervaringen is een handboek samengesteld. Lees meer over het aanvalsplan en al behaalde resultaten.

Hoe nu verder?

Ondanks dit soort hoopvolle initiatieven worden er bij de productie van nieuw textiel nog te weinig gerecyclede vezels gebruikt. In het Beleidsprogramma circulair textiel 2020-2025 zijn daarvoor wel ambitieuze doelstellingen opgenomen. Om meer zicht te krijgen op de knelpunten én op maatregelen die deze ontwikkeling kunnen versnellen, maakte de Universiteit van Utrecht (UU) een zogeheten missie-gedreven innovatie systeem (MIS) analyse. Uit deze analyse blijkt dat het innovatiesysteem ter bevordering van circulair textiel drie belangrijke belemmeringen bevat. Zo is de ontwikkeling van textielrecycling versnipperd. En verlopen zowel de technologische innovatie als de investering in opschaling traag, omdat de vraag vanuit de textielindustrie achterblijft. Zie het rapport Transition to Circular Textiles in the Netherlands: An innovation systems analysis.