Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) textiel

UPV een belangrijke stap naar een circulaire textielketen

In een circulaire economie bestaat nauwelijks afval. Producten en materialen worden zo lang mogelijk gebruikt en hergebruikt dankzij de aandacht voor duurzaam en circulair ontwerpen van producten. In Nederland zamelen we al 45% in van al het weggegooide textiel. Vervolgens wordt het voorbereid voor hergebruik of gerecycled. Dat klinkt goed, maar het betekent ook dat nog steeds meer dan de helft in de verbrandingsoven verdwijnt. Bovendien gaat 53% van al het ingezamelde textiel naar het buitenland en wordt 33% gerecycled voor andere toepassingen dan textiel. Dit kan en móet beter!

Meer en beter verwerken van afgedankt textiel

De uitdaging ligt in het meer hergebruiken en beter recyclen van textiel. Met als doel: (werk)kleding en huishoudtextiel langer gebruiken en meer materiaal recyclen zodat het weer gebruikt kan worden voor nieuw textiel. Dat gaat niet vanzelf. Het vraagt om inspanning van iedereen in de textielketen. Om die inspanning te stimuleren voerde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) in 2023 de zogeheten uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel in. Hiermee moet elke producent gaan zorgen voor de inzameling, het voorbereiden voor hergebruik en de recycling van zijn eigen textielproducten wanneer die afval zijn geworden. De producenten kunnen dat zelf doen of ervoor kiezen om gezamenlijk uitvoering te geven aan de verplichtingen van de UPV.

Voor wie en wat?
Producenten zijn alle bedrijven die textiel als eerste op de Nederlandse markt aanbieden, zoals importeurs, retailers en merken. De UPV textiel geldt enkel voor producenten van consumentenkleding, bedrijfskleding en huishoudtextiel (tafellinnen, bedlinnen en huishoudlinnen). Met deze UPV worden producenten dus verplicht tijdens de hele levenscyclus voor hun eigen product te zorgen, namelijk óók voor de afvalfase en wat er in die fase met het textiel gebeurt.

Producenten van textiel moeten zich melden bij de overheid. Ga voor meer informatie naar UPV-textiel.

Volgens de regelgeving voor afvalstoffen zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van afval van consumenten, ook van textiel. Per 1 januari 2025 moeten de gemeenten textiel gescheiden inzamelen. Dat blijft zo met de UPV textiel. De inzameling en de verwerking van kleding en huishoudtextiel komt met de UPV bij de betreffende producenten te liggen. De kosten daarvoor worden nu via de afvalheffing door de burgers aan de gemeenten vergoed. Als de UPV is ingevoerd zullen de kosten betaald worden door de producenten.

De doelstellingen voor 2025

De UPV textiel moet zorgen voor meer hergebruik, stimulering van recycling en daarmee ook voor minder milieuvervuiling. Voor 2025 gelden de volgende doelstellingen:

50% van het in de handel gebrachte textiel wordt voorbereid voor hergebruik of gerecycled.
Van die 50% wordt ten minste 20 procentpunt voorbereid voor hergebruik, de overige 30 procentpunt mag worden behaald met recycling of voorbereiding voor hergebruik.
Van het deel dat wordt voorbereid voor hergebruik is 10 procentpunt bestemd voor hergebruik in Nederland.
Van het gerecyclede deel wordt 25% vezel-tot-vezel gerecycled.

Na 2025 worden de doelstellingen en dus de verplichtingen voor de producenten stapsgewijs verhoogd.

Wat doet de overheid?

Het ministerie van IenW kondigde in zijn Beleidsprogramma Circulair Textiel deze UPV aan. De UPV kan volgens IenW een belangrijke bijdrage leveren aan een circulaire textielketen en daarmee aan het bereiken van de doelstellingen van dit beleidsprogramma. Het ministerie heeft eerst een onafhankelijk onderzoek laten doen naar mogelijke doelstellingen, de organisatie en de implementatie van een UPV voor textiel. Vervolgens is een algemene maatregel van bestuur (AMvB) opgesteld om deze doelstellingen vast te leggen en de handhaving te regelen. Eind 2021 is het concept voor de AMvB via een internetconsultatie voor commentaar voorgelegd aan alle stakeholders. De commentaren zijn verwerkt in de uiteindelijke tekst van het besluit UPV textiel. In het kader van de UPV textiel zijn de bedrijfseffectentoets en een onderzoek naar vezel tot vezeldoelstellingen en toepassing recyclaat (deel 1 en 2; deel 3) uitgevoerd. En er is een berekeningstool ontwikkeld. Ook is er een ministeriële regeling (MR) met specifiekere eisen voor de meldplicht en verslagleggingsplicht. De Europese Unie herziet momenteel de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Het voorstel is dat alle lidstaten tot op zekere hoogte geharmoniseerde UPV-regelingen invoeren.

Download:

Wat doen de producenten?

Producenten kunnen ervoor kiezen om zichzelf te organiseren in een collectief. De verplichtingen die rusten op de individuele producenten, gaan dan over op de producentenorganisatie (PRO). Voor textiel hebben zich driee PRO’s gemeld. De brancheorganisaties Modint en INretail namen het voortouw om Stichting UPV Textiel op te richten. Bij deze PRO zijn meer dan 700 bedrijven aangesloten. De Stichting voert ook gesprekken met partijen uit de textielsector die zich nu al bezighouden met textielinzameling, hergebruik en recycling om zo de verplichtingen van de UPV na te komen. Deze partijen pleiten voor een integrale aanpak om in 2050 een circulaire kleding- en textielsector te realiseren met goede productieomstandigheden voor mens, dier en milieu. Om dat te bereiken is ook technologische innovatie nodig, zowel voor de productie als voor de verwerking van afgedankt textiel. De branche wil met de UPV-bijdragen daarom een fonds oprichten die innovatieve projecten kan subsidiëren die bijdragen aan de doelstellingen van de UPV. De tweede PRO is het European Recycling Platform waarbij ongeveer 20 bedrijven zijn aangesloten. Het platform wil contracten sluiten met gemeenten, afvalinzamelaars en sorteerders over inzameling en sortering. Het gebruik van gerecyclede textielvezels in nieuw textiel wil deze PRO promoten. De derde PRO is de Stichting Collectief Circulair Textiel waarbij voorlopig één bedrijf is aangesloten. Deze stichting wil hoogwaardige verwerkingscapaciteit tot stand brengen en zo bijdragen aan de toepassing van gerecyclede textielvezels in nieuwe textielproducten.

Wil je meer weten?

Meer informatie over de UPV textiel waaronder de meldingsplicht voor producenten.

Meer informatie over het instrument Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid.

Voor overige vragen: Helpdesk Afvalbeheer.

Ook op het Ondernemersplein en Rijksoverheid.nl is meer informatie te vinden.

Zie de infographic over de UPV textiel.