Wat is het doel van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)?
Het doel van ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) is om productketens meer circulair te maken. In een circulaire economie blijven grondstoffen en producten zo lang mogelijk in gebruik. Producten worden waar mogelijk hergebruikt, gerepareerd, opgeknapt of gerecycled. UPV is een van de manieren om dit te bereiken.
UPV legt de verantwoordelijkheid voor het financieren (en vaak ook het organiseren) van het afvalbeheer van producten bij de producenten. Dat prikkelt producenten om, al vóórdat zij producten in de handel brengen, duurzamere keuzes te maken. Bijvoorbeeld tijdens het productontwerp. Tegelijkertijd voorkomt UPV dat de nadelige gevolgen van het afvalbeheer terechtkomen bij het milieu, de maatschappij of andere partijen in de keten.
UPV leidt tot meer en betere afvalinzameling en afvalverwerking, zoals recycling. Ook kan het de vraag naar gerecycled materiaal vergroten. Het kan verwerkingstechnieken een nieuwe impuls geven en zwerfafval voorkomen en verminderen. Bovendien kan UPV andere circulaire activiteiten stimuleren, zoals hergebruik of reparatie.
Omdat elke productketen andere uitdagingen kent, heeft elke UPV ook andere doelen. Per productgroep verschillen daarom de verplichtingen. Vaak gaat het om EU-regels, die de EU ofwel rechtstreeks aan producenten oplegt, ofwel aan de lidstaten om verder uit te werken.
Pagina's UPV
Voor wie geldt de UPV?
Voor veel verschillende productgroepen is er een UPV. In de UPV’s staan de producten duidelijk omschreven. De 'producenten' van deze productgroepen hebben UPV-verplichtingen.
Wie 'de producent’ precies is, verschilt per UPV. In de meeste gevallen is de producent degene die het product in de handel brengt. ‘In de handel brengen’ is het voor het eerst op de markt aanbieden van een product.
Het maakt daarbij niet uit aan wie het product als eerste wordt aangeboden. Dit kan bijvoorbeeld een bedrijf zijn dat het product weer doorverkoopt, zoals een tussenhandelaar of een winkelier (distributeur). Maar ook de eindgebruiker van het product, zoals een consument of een bedrijf.
Meestal zijn de producenten:
- importeurs die in Nederland gevestigd zijn
- fabrikanten die in Nederland gevestigd zijn
- buitenlandse (online) aanbieders die zelf aan eindgebruikers in Nederland een product aanbieden, zonder tussenkomst van een importeur
Soms is degene die het product als eerste op de markt brengt toch niet ‘de producent’. Voor sommige productgroepen is dat degene waarvan het merk op het product staat. Zij zijn dan verantwoordelijk, ook als ze hun producten laten maken of importeren door andere bedrijven.
Verplichtingen van anderen in de productketen
Wie ná de producent het product aan een ander aanbiedt, wordt meestal niet als producent beschouwd. Dit betekent niet per se dat diegene geen verplichtingen heeft. Een UPV kan namelijk óók eisen stellen aan andere partijen in de productketen. In sommige gevallen moeten bijvoorbeeld winkeliers, inzamelaars, afvalverwerkers of online platforms ook aan bepaalde eisen voldoen.
Let op: Per UPV zijn de regels anders. Kijk dus goed welke regels er per productgroep gelden.
Kies uw productgroep voor meer informatie
Voor deze productgroepen is er een UPV. Elk heeft zijn eigen verplichtingen. Kies uw product voor meer informatie.
Hoe kunnen de verplichtingen worden nagekomen?
De UPV-verplichtingen gelden voor elke individuele ‘producent’ van het product. Het is niet altijd eenvoudig om individueel aan die verplichtingen te voldoen. Daarom kan een producent ervoor kiezen om de UPV-verplichtingen samen met andere producenten uit te voeren. Dit heeft financiële en organisatorische voordelen.
Producenten kunnen dit doen door zich aan te sluiten bij een producentenorganisatie. Of er zelf een op te richten. Een producentenorganisatie voldoet aan de UPV-verplichtingen namens alle aangesloten producenten. In ruil daarvoor betalen de producenten een financiële bijdrage aan de organisatie. Voor sommige productgroepen zijn meerdere producentenorganisaties actief.
Als er een zogeheten ‘algemeen verbindend verklaring’ (AVV) geldt, is deelname aan het UPV-systeem van één specifieke producentenorganisatie verplicht. Dit is bij veel UPV’s het geval.
Hoe zit de regelgeving in elkaar?
UPV’s kunnen via twee soorten regelgeving worden opgelegd aan producenten. Vaak bestaan ze naast elkaar, maar dat hoeft niet.
Wettelijk opgelegde UPV’s
Bij wettelijk opgelegde UPV’s kunnen de UPV-verplichtingen in EU-regelgeving en in verschillende soorten nationale regelgeving staan. Per product is de samenstelling anders.
Toelichting op:
EU-verordening
Besluit regeling voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
Productbesluit en ministeriële regeling
UPV’s opgelegd via een algemeen verbindend verklaring (AVV)
AVV staat voor ‘algemeen verbindend verklaring van een overeenkomst over een afvalbeheerbijdrage’. Met een AVV wordt op verzoek van een belangrijke meerderheid van producenten, hun private overeenkomst door de minister algemeen verbindend verklaard. Dit betekent dat óók producenten van het product die het verzoek tot AVV niet hebben gesteund, gebonden zijn aan de overeenkomst. Hierdoor betaalt iedereen mee aan het UPV-systeem van de meerderheid.