Circulaire economie in Zuid- en Oost-Drenthe

Zuid- en Oost-Drenthe is een regio met vooral maakindustrie, denk aan machinebouw, metaalproducten, transportmiddelen, elektronica, kunststofverwerking en textiel. Innovatie in deze regio is belangrijk, circulariteit is hier onderdeel van. Onder andere overheid, ondernemers en onderwijs werken met elkaar samen binnen de Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe en de Dutch Techzone aan het behoud van talent voor de regio en een aantrekkelijk vestigingsklimaat. De regio zet in op innovatie in combinatie met digitalisering en het verkennen van kansen op het gebied van circulariteit.

Circulaire speerpunten/thema’s:

Innovatie, digitalisering, circulair bouwen, koppelen ketens en reststromen.

Een interview:

“De Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe is echt een ontwikkeldeal; we zijn met z’n allen projecten aan het optuigen en ontwikkelen om de brede welvaart in de regio te versterken. Dus het hele proces van co-making met de triple helix partners. Dutch TechZone is een programma waar deze samenwerking al eerder van de grond kwam. Deze basis en ervaring trokken we door in de Regio Deal,” vertelt Henriëtte Herbschleb, programmadirecteur van Dutch TechZone en ook als Regisseur pijler Werken betrokken bij de Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe.

Eddy Schottert is projectleider en beleidsadviseur economische zaken van de gemeente Coevorden en maakt onderdeel uit van zowel het team van Dutch TechZone als de Regio Deal: “Je kunt niet toekomstproof zijn zonder circulair te zijn. De omgeving verandert en dus moet je wel meegaan, het is mooi dat we door onze stevige samenwerkingsverbanden ook daadwerkelijk die handschoen kunnen oppakken.”

Een innovatie-ecosysteem

Henriëtte: “Het gaat erom dat alle projecten door zowel overheid, onderwijs en ondernemers worden omarmd. Je bent afhankelijk van elkaar om stappen te kunnen maken, maar ze hebben alle drie andere doelen en belangen. Kennis delen en leren met elkaar: dat is wat onze projecten zo bijzonder maken. Circulaire economie valt bij ons onder het thema innovatie en is meer een onderligger van hoe je ’t doet. Wij zijn ons innovatie-ecosysteem aan het bouwen. Met verschillende hubs, campussen en hotspots; ieder met een eigen thema. Bij DOC33, ons duurzaamheidscentrum, leiden we mensen op voor toekomstige ecosystemen. Zo proberen we te stimuleren dat je de opgedane kennis verbetert en verrijkt in onderzoeksprojecten, maar ook in praktische zin dat je mensen opleidt voor een circulaire toekomst.”

De parels van de regio

Een mooi voorbeeld van de samenwerking in de regio Zuid- en Oost-Drenthe is het Tiny Waterstof Huis on Tour. In dit tiny house wordt gedemonstreerd hoe waterstof als brandstof in woningen kan worden toegepast. Studenten van het Alfa-college in Hoogeveen hebben samen met ondernemers uit de regio dit tiny house gebouwd. Voor de bouw gebruikten ze alleen duurzame en circulaire materialen. Behalve de ketel op waterstof, die ontwikkeld en geproduceerd wordt door een lokaal bedrijf. “Het gaat echt om anders denken. De studenten worden daardoor heel anders gevormd en dat is enorm krachtig; het is de generatie die het straks moet overnemen. Zij zijn nog kneedbaar en zitten makkelijk in het stramien. Wil je draagvlak creëren voor de toekomst, is het slim om studenten of jongeren het verhaal te laten vertellen of een klankbord te zijn. Je krijgt dan meer respons en het wordt sneller geaccepteerd,” aldus Eddy.

Met een spin-off bij Fokker is de vertaalslag gemaakt van hoe de huis-tuin-en-keuken ondernemers met biobased composieten nieuwe verdienmodellen kunnen ontwikkelen.
Gemeenten uit Zuid- en Oost-Drenthe en Hardenberg laten het bermmaaisel circulair tot onder andere plaatmateriaal verwerken.
Bij het platform (bio)composieten onderzoeken ze hoe je van beton, metaal of hout afkomt. Hoe deze materialen hergebruikt kunnen worden of bijvoorbeeld biobased materiaal van maken.
In Emmen komt een RegioCampus waar groene chemie een belangrijke rol krijgt. In samenwerking met regionale stakeholders wordt hét knooppunt in Zuid- en Oost-Drenthe, Noord-Overijssel en daarbuiten gerealiseerd. Alle niveaus van leren, werken en onderzoeken komen bij elkaar om samen te werken aan innovaties (van kennisontwikkeling tot marktintroductie) en vernieuwende onderwijsconcepten op het gebied van Smart & Circular.
Het sloopbedrijf dat betrokken is bij de verbouw van het Alfa-college noemt zichzelf nu het oogstbedrijf; ze gooien niks meer weg. Het gesloopte materiaal is de start van een nieuwe cirkel. Ook het betrokken bouwbedrijf is nu veel meer aan het kijken hoe ze materiaal kunnen hergebruiken.
De regio gaat een Kunststof Recycling Kenniscentrum optuigen. Om als kunststofregio meer te kunnen doen met het recyclen van kunststoffen én omdat bedrijven er een verdienmodel inzien. De kennis die we hiermee vergaren is waardevol voor heel Nederland.

Ondernemers zijn onmisbaar

Eddy: “De koplopers geven het voorbeeld met als gewenst effect dat de MKB’ers gaan volgen. We gebruiken de Regio Deal om daarvoor te zorgen. Bedrijven raken er steeds meer van doordrongen dat ze iets moeten doen, maar 90% van de bedrijven is te klein om het alleen op te pakken. Wij zetten daarom vooral in op deze samenwerkingen om die olievlek op gang te brengen, om kleinere bedrijven te enthousiasmeren en aan te haken bij de koplopers. Ondernemers wéten dat ze ooit mee moeten in de transitie. Daarom zijn ze bereid om er tijd, energie en soms geld in te investeren. Maar ze zitten wel vastgeroest in een bepaald systeem. Onderwijsinstelling hebben een meer onderzoekend karakter. Door Dutch TechZone sleutelen we al een aantal jaar aan die verbanden en begrijpen we elkaar steeds beter. We bouwen voort op bestaande vertrouwensbasis.”

“Ondernemers zijn doeners en die heb je hard nodig,” vult Henriëtte aan. “Ze kijken of een idee toepasbaar is en of er een verdienmodel in zit. Het is niet makkelijk om ondernemers betrokken te krijgen en het vergt veel creativiteit om ondernemers die niet voorin de rij staan, enthousiast te krijgen. We werken hierin samen met de ondernemersverenigingen en in november is een databank live waarin zo’n 16.000 ondernemers zijn opgenomen. Zo kunnen bijvoorbeeld kennisinstellingen heel gericht zoeken naar een specifieke ondernemer met een bepaald product.”

Contactpersoon: Eddy Schottert

“Je kunt niet toekomstproof zijn zonder circulair te zijn. De omgeving verandert en dus moet je wel meegaan.”

Aan de slag met circulaire economie? Dit zijn de tips van Henriëtte Herbschleb en Eddy Schottert:

Kijk naar de kracht van je regio, want circulariteit is zo’n breed thema. Sluit aan bij de DNA van je regio.
Zorg voor ‘oliemensen’: mensen die de juiste partners en mensen bij elkaar brengen. Die werelden en talen aan elkaar kunnen verbinden. Wij stimuleren en faciliteren, de bekende olievlek je pas als het bedrijfsleven het verspreidt.
Tijd is een belangrijke factor; plan niet te krap. Grote projecten hebben tijd nodig om samen iets goeds te kunnen ontwikkelen. Daarnaast is het niet iets wat je er even naast doet, zorg voor een team dat zich kan focussen op circulariteit.
Zorg voor dedicated mensen die regiogevoel hebben en die verder kunnen kijken dan alleen het eigen belang.
Bundel elkaars krachten en capaciteit om efficiënter te werken. Maak een krachtige vuist en spreek met één mond. Ook de kleinere gemeenten worden op deze manier goed vertegenwoordigd.