Regio deal Cleantech Regio, een interview

Circulaire speerpunten/thema’s:

Scholing (minor Circulaire industrie Saxion), regionale (maak)industrie, landbouw (agri/food) en voedselketen, bedrijventerreinen, circulair bouwen, inkopen en ondernemen.

Een interview:

“We zijn eerst aan de slag gegaan met een actieplan 2020 – 2021. Met een werk- en stuurgroep stelden we onszelf vragen. Wat verstaan we onder circulariteit? En wat betekent ‘t specifiek voor onze regio? Wat zijn de uitdagingen waar we als eerste mee aan de slag gaan?” licht Barbara toe. “Het is zo’n breed thema en er is zoveel te doen; een strategie kan dan niet ontbreken. Nu werken we regiobreed aan een regioperspectief en ontwikkelden een agenda die leidend wordt voor nieuwe plannen. Dat was en is een iteratief proces. Wat is er in de regio aanwezig, wat gebeurt er al bij de triple helix partners en waar zit de energie? Het regioperspectief biedt een kapstok en een richting waar we naartoe willen. Zien we in de regio mooie projecten die we kunnen versterken of breder kunnen uitdragen én draagt het bij aan de doelen van de regio? Dan zetten we daarop in. Zo krijg je die waardevolle wisselwerking.”

Circulariteit is de toekomst

Menno: “Toen bestuurlijk de keus was gemaakt om van circulariteit een speerpunt te maken, lag hier nog niet een basis onder. Bij de triple helix partners was het wel duidelijk dat circulariteit een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst. Zo meldde een ondernemer uit Apeldoorn zich een aantal jaar geleden bij ons. Zijn bedrijf had een machine ontwikkeld om sappakken circulair te verwerken. Normaal gesproken gaan deze in een pulpinstallatie die de papiercomponenten eruit haalt en de rest is afval. Hij was in staat om met die nieuwe machine de pakken op grondstofniveau uit elkaar te halen. Omdat er reuring rondom het thema circulariteit ontstond, klopte hij bij ons aan voor ondersteuning en financiële middelen.

Actiever in onze rol

Steeds meer initiatieven in de regio meldden zich en daardoor kropen wij steeds actiever in onze rol en brachten we partijen bij elkaar. In de keten van de bouw wierp deze verbinding ook zijn vruchten af. Zo’n vier jaar geleden klopten twee grote slopers bij ons aan voor hulp. Ze wilden aan de slag en zochten verbinding binnen de bouwketen en publiciteit om hun rol toe te lichten. Op basis van dit soort verzoeken zijn we het thema circulariteit meer gaan laden en zochten hier initiatieven bij. Ook ontwikkelden we een lectoraat op Saxion Hogeschool in Deventer om meer kennis op te bouwen over circulaire economie.”

Agrifood

“Als werkgroep staken we veel tijd in het bepalen van de strategie, de gezamenlijke taal en zorgen dat we – de gemeenten, het bedrijfsleven en onderwijs – op één lijn zaten. Maar ook in de inventarisatie welke sectoren en grondstofstromen er zijn en welke invloed we hierop hebben. Dat moest eerst op tafel komen voordat we met het actieplan aan de slag konden. Uit deze exercitie bleek bijvoorbeeld dat in onze regio agrifood ook een belangrijk thema is,” vertelt Barbara. “We kropen echt in de huid van de agrarische ondernemers om samen naar een nieuw verdienmodel te kunnen kijken,” vult Menno aan. “Grondstoffen kunnen waarde opleveren voor hun bedrijf, maar circulair ondernemen kan ook hun imago opvijzelen en een nieuw perspectief creëren. Je helpt zo’n sector door het thema op de agenda te zetten.”

Verbinden

“Als kennisintensieve netwerkorganisatie partijen bij elkaar brengen die samen circulaire oplossingen hebben, maar dit niet van tevoren weten. Dat is onze voornaamste rol,” vervolgt Menno. “Het netwerk in de regio met elkaar verbinden en inzichtelijk maken wat je voor elkaar kunt betekenen. Maar ook het thema circulaire economie duidelijk op de kaart te zetten. Circulariteit gaat over zoveel meer dan zo min mogelijk afval creëren. Ketens anders organiseren, innoverende technieken ontwikkelen en anders denken en ontwerpen; daar draait het om. Zo is er een bedrijf in Klarenbeek dat 150.000 binnendeuren per jaar maakt. De eigenaar was bang dat hij door het circulaire gedachtegoed de garantie moest geven de deuren na 30 jaar weer terug te nemen. Wij hebben hem om tafel gezet met een van de slopers in onze regio. Hij moet die binnendeuren verwijderen, staat aan de basis van het hergebruik van de deuren en kon precies vertellen wat er nodig was om die deuren circulair te maken. Toen bleek dat het niet om het materiaal gaat, maar de wijze waarop zo’n deur kan worden geplaatst. Hoe sneller zo’n sloper ze uit een gebouw kan halen, hoe meer waarde ze behouden.”

Vliegwiel

Barbara: “De transitie naar een circulaire economie is een soort vliegwiel waarbij er een fase is waarin je met elkaar probeert dat wiel aan het draaien te krijgen. In onze regio bevinden de projecten zich vooral in de activatiefase om partijen te motiveren en activeren, bij elkaar te brengen en om te onderzoeken. Om dat vliegwiel op gang te brengen. Zodra hij draait vraagt het minder energie om hem aan het draaien te houden. Bij bouw, infrastructuur en landbouw zie je initiatieven ontstaan en worden kringlopen meer gesloten. Veel projecten ontstaan vanuit een intrinsieke motivatie, meer dan bij de energietransitie. Ondernemers beseffen dat als ze er niet mee aan de slag gaan, ze over tien jaar misschien niet meer bestaan. Die bewustwording komt nu mondjesmaat. De meer beperkte leveringszekerheid van grondstoffen en producten, de hoge prijzen van energie en materialen maar ook de overstromingen in Limburg van afgelopen zomer, draagt hieraan bij en zorgt voor versnelling.”

Drie parels in de regio

• Circulaire Fabrieken: dit is een programma om maakbedrijven in de regio te activeren en te begeleiden in hun ontwikkeling naar (meer) circulaire bedrijfsprocessen. Onder andere met instrumenten als een QuickScan, ontwikkeld door Saxion, een begeleidingstraject en inmiddels is er ook een vouchersysteem met financiële stimulans voor een samenwerkingscontract of om circulaire kennis in te huren.
• Toekomstbestendige Bedrijventerreinen is een groot programma dat bestaat uit drie werkpakketten. Een van die pakketten is circulaire bedrijventerreinen. We richten ons hiermee op het sluiten van grondstofketens binnen een geografisch afgebakend gebied. In kaart brengen van de grondstoffen in het gebied en onderzoeken of je slimme verbindingen kunt leggen, zodat die ketens kunnen worden gesloten. De organisatiegraad bij bedrijventerreinen is enorm verschillend; soms weten bedrijven amper wie er nog meer is gevestigd op het terrein. Dus het verhogen van die organisatiegraad is essentieel en een belangrijke rol voor ons. Er worden hier learning communities voor opgetuigd en geprobeerd het zo herkenbaar, praktisch en tastbaar mogelijk te maken, zodat ondernemers nieuwsgierig worden en willen aanhaken.
• Sportkleding: een typisch voorbeeld van hoe een project kan starten door een vraag uit het veld: Deventrade in Deventer is de grootste groothandel in sportkleding van Nederland en Europees ook een grote speler. Sportverenigingen kwamen met de vraag waar ze hun oude kleding konden inleveren. De Cleantech Regio heeft Saxion aan hen verbonden en samen kijken ze nu hoe ze met dit synthetische materiaal nieuwe producten kunnen maken.

Contactpersonen: Barbara Middelhoff en Menno van Luijn