Circulair ontwerp: Levensduur
In een circulaire economie streven we naar een zo hoog mogelijk behoud van waarde.
Nederland verbruikt jaarlijks 221 miljoen ton materialen waarvan we 167 miljoen ton verliezen. Zie The Circularity gap report.
Het verlengen van de levensduur kan ons verbruik van primaire grondstoffen sterk verlagen. Een optimale levensduur sluit aan bij het product-type, de gebruiker en ketenpartners om zoveel mogelijk (meer)waarde te behouden.
Afhankelijk van de context wordt een passende ontwerpaanpak gekozen. Een ervan is het verlengen van de levensduur van het product of het materiaal.
Lange levensduur
Bij een lange levensduur ligt de ontwerpfocus op het zo lang mogelijk behouden van de productwaarde. Bijvoorbeeld door een product te ontwikkelen van hoge kwaliteit en dat geliefd is, en ook eenvoudig te repareren. Producten die gevoelig zijn voor trends of technologische ontwikkelingen zijn een uitdaging omdat ze snel verouderen en daardoor snel aan waarde verliezen.
Vaak worden er meerdere ontwerpstrategieën gelijktijdig toegepast, zodat het eindproduct goed past bij het gebruiksscenario, het verdienmodel en de organisatie van de keten.
Hechting en vertrouwen
Voor een lange levensduur van een product is niet alleen de kwaliteit en technische levensduur van belang. De gebruiker moet het product ook lang willen gebruiken. Het creëren van hechting en vertrouwen tussen de gebruiker en het product is daarvoor essentieel.
Het product moet in de ogen van de gebruiker waarde hebben en behouden, en zo een geliefd product worden.
Hergebruik
Door een product opnieuw te gebruiken blijft de waarde langer behouden. Bij hergebruik worden er geen aanpassingen aan het product gedaan. Wel is het essentieel dat het product geschikt is voor een lange levensduur en eenvoudig te repareren en onderhouden is.
Reparatie en onderhoud:
Wanneer een product eenvoudig te onderhouden en repareren is, gaat het langer mee. Als kwetsbare onderdelen eenvoudig vervangbaar zijn, wordt de levensduur van het product verlengd.
Voorbeeld: modulaire koptelefoon
De koptelefoon van Gerrard Street is niet te koop, maar aangeboden met een leasemodel. Voor een klein maandelijks bedrag krijgt de consument een high-end koptelefoon. Wanneer er iets kapot gaat, stuurt Gerrard Street een nieuw onderdeel op, en kan de klant de reparatie zelf eenvoudig uitvoeren door het modulaire ontwerp. Wanneer de klant de koptelefoon niet langer wil gebruiken stuurt hij deze terug. De koptelefoon wordt gerefurbished en weer door een nieuwe klant gebruikt.
Spanningsveld
Een productontwerp gericht op een lange levensduur en repareerbaarheid gaat soms ten koste van de recyclebaarheid van het product. Meer waarde uit de recycling halen kan door andere ontwerpkeuzes te maken. Vaak zijn ontwerpkeuzen lastig omdat verschillende afwegingen een rol spelen. Een balans tussen ontwerp en het gebruik is belangrijk, maar ook de waarde van het product en de marktpositie van het bedrijf .
Waardebehoud
Recycling is essentieel voor het sluiten van de materiaalkringloop, maar ook de processtap waarbij het meeste waarde uit een product verloren gaat. In de afbeelding staat recycling ook onderaan de Value hill (afbeelding hiernaast).
Elke stap voegt waarde toe
Elke stap in het productieproces van een product voegt waarde toe, vanaf het delven van de materialen tot het assembleren van de onderdelen.
Dit staat ook in de Value hill (in de onderstaande afbeelding):
Het product staat hoger op de Value hill dan het materiaal. De waarde van het product is dus hoger dan de waarde van het materiaal.
In een circulaire economie streven ketenpartijen ernaar de waarde van producten en materialen zo lang mogelijk te behouden, en dus bovenin de Value hill te blijven.
De Value hill geeft de waarde van materialen en producten weer.
Het plaatje (hier rechts) laat zien dat waardehoud na gebruik mogelijk is.De Value hill is een piramide met de gebruiker op de top. Links wordt waarde toegevoegd in het proces om van grondstoffen een product te maken. Van winning naar fabricage onderdelen naar assembleren naar verkoop van het product wordt bij elke stap waarde toegevoegd. Als de gebruiker het product afdankt wordt rechts aangegeven hoe waarde behouden kan worden door onderhoud en reparatie. Bij reuse, refurbish, remanufactoring en tenslotte recycling kan bij alle stappen opnieuw een deel van de waarde behouden blijven.
Circulaire Ambachtscentra
Een circulair ambachtscentrum is een plek waar producthergebruik en reparatie hoog in het vaandel staat!
Onnodig weggooien van grondstoffen en materialen wordt voorkomen door bijvoorbeeld een kringloopwinkel, een reparatiewerkplaats, de milieustraat en een onderwijsinstelling met elkaar te verbinden.
Lees meer hierover op de website Circulair ambachtscentrum
Wat is IDEEJA?
IDEEJA geeft praktisch vorm aan circulair herontwerp. Met een verhaal dat jong en oud, scholen en organisaties samenbrengt.
Voor een gemeente, regio, school of organisatie die een stevige stap wil zetten van een lineaire naar een duurzame, circulaire economie.
Op een bijzondere locatie met circulaire producten, events en workshops.
Lees meer op de website van IDEEJA
Producten die kort gebruikt worden
Er zijn producten die een heel kort leven hebben of zelfs eenmalig benut worden. Dit type producten vraagt om een andere aanpak: zoals preventie of meermaals gebruik (bv. Cup2paper).
Via rethink kun je zoeken naar manieren om het lineaire product en systeem om te buigen naar circulair. Een voorbeeld hiervan is Pieter pot of de herbruikbare verpakking van postNL. Als rethink geen optie is, kies dan voor Design for Recycling.
Tips voor Design for recycling
- Ontwerpen van producten en materialen zodat ze goed gerecycled kunnen worden in meerdere cycli. Denk aan gebruik van zo min mogelijk materialen die eenvoudig te scheiden zijn.
- Zorgvuldige scheiding en sortering van producten om herbruikbare stromen te creëren en vervuiling te beperken.
- Optimaliseren van recyclingprocessen om zoveel mogelijk materialen hoogwaardig terug te winnen.
- Organisatie van de keten: Hoe krijg je de producten weer terug?
- Samenwerking met recyclers om recyclebaarheid te optimaliseren.
Voorbeeld: Cup2Paper
De Cup2paper is een papieren beker met een biologische binnenkant (PLA-coating) en is volledig recyclebaar.
Klanten ontvangen bekers van Bioodi in een doos die ook gebruikt wordt voor het inzamelen van de gebruikte Cup2Paper bekers. Wanneer de doos vol is, haalt SUEZ deze samen met het oud papier op en brengt de volle doos naar de recycler. Deze verwerkt de bekers tot grondstof voor nieuwe producten zoals nieuwe Cup2papers.
Voorbeeld: Barrierpack Recyclable
De BarrierPack Recyclable is een laminaatverpakking die bestaat volledig uit PE en is daardoor goed te recyclen. Het heeft dezelfde barrière-eigenschappen als niet-recyclebare gangbare laminaten en te gebruiken is als verpakking voor zowel food als non-food producten.
Meer voorbeelden van producten die ontworpen zijn met het oog op het verlengen van de levensduur (met name de repareerbare pallet en de modulaire bank) zijn te vinden via onze pagina: