Een verkenning op minder consumeren
Datum van publicatie: oktober 2023
Deze verkenning richt zich op manieren om burgers te stimuleren minder te consumeren, met specifieke aandacht voor gedragsverandering die het gebruik van textiel, elektronische apparaten en meubels vermindert.
We bieden hierbij een overzichtsrapport van relevante literatuur over consuminderen, een overkoepelend advies voor de strategische richting binnen het thema consuminderen, en een uitwerking van twee kansrijke beleidsopties. In deze verkenning hebben we een breed scala aan beleidsrichtingen onderzocht die consuminderen kunnen bevorderen, waarbij we ook buiten de gebruikelijke kaders van het huidige economische systeem hebben gedacht.
Verder naar:
Lees het volledige rapport
Selectie van de belangrijkste inzichten uit het rapport
Welk gedrag wil je bij welke doelgroep veranderen?
Hoe kunnen we (Nederlandse) burgers aanzetten tot minder consumeren (consuminderen), zoals spullen delen in plaats van bezitten en zoals spullen repareren in plaats van vervangen.
Welke maatregelen kunnen het gedrag veranderen?
- Zet overkoepelend in op een positief narratief voor paradigmaverandering.
- Het doorvoeren van beprijzen van negatieve (milieu)impact.
- Het informeren over en faciliteren van een circulaire leefstijl.
Welke factoren beïnvloeden dit gedrag?
Sociale norm
Mensen gaan pas minder consumeren als zij leven in een omgeving waar consuminderen normaal is. Dit betekent dat anderen om hen heen bewust minder nieuwe spullen kopen en duurzame keuzes maken, waardoor het makkelijker wordt om zelf ook deze stap te zetten.
Toegankelijkheid van circulaire alternatieven
Wanneer mensen in hun omgeving en binnensteden plekken zien waar hergebruik, reparatie of lenen de norm is, wordt consuminderen aantrekkelijker. Een gebrek aan zulke faciliteiten kan ontmoedigd werken.
Rol van marketing en sociale media
Reclames en influencers spelen een grote rol in het stimuleren van consumptie. Door het constant aanbieden van nieuwe producten en het normaliseren van kopen als onderdeel van een aantrekkelijke levensstijl, wordt consuminderen moeilijker.
Prijsperceptie
Als circulaire producten of diensten duurder zijn dan nieuwe, lineaire alternatieven, hebben mensen vaak de neiging om voor het goedkopere, minder duurzame alternatief te kiezen, zelfs als ze circulaire intenties hebben.
De belangrijkste vervolgstappen:
- Uitwerken hoe de beleidsrichtingen kunnen worden uitgevoerd, met oog voor de nieuwe manier van denken waaraan ook andere ministeries bijdragen.
- Voorstellen van een programma voor consuminderen met duidelijke doelen, resultaten en planning.
- Zorgen dat IenW blijft focussen op langetermijnoplossingen in plaats van kleine, zichtbare acties.